TÜRKÇE
ENGLISH
Genel Bilgi
| Kod | TDE894 |
| Ad | Harezm ve Kıpçak Türkçeleri |
| Dönem | 2023-2024 Eğitim-Öğretim Yılı |
| Yarıyıl | . Yarıyıl |
| Süre (T+U) | 2-0 (T-U) (17 Hafta) |
| AKTS | 4 AKTS |
| Yerel Kredi | 2 Yerel Kredi |
| Eğitim Dil | Türkçe |
| Seviye | Doktora Dersi |
| Tür | Normal |
| Öğretim Şekli | Yüz Yüze Öğretim |
| Bilgi Paketi Koordinatörü | Prof. Dr. AYŞEHAN DENİZ ABİK |
Dersin Amacı / Hedefi
Bu ders ile Harezm Türkçesive Kıpçak Türkçesini Türk dili tarihi içerisinde gramer özellikleri ve eserleri ile tanıtmak amaçlanmaktadır.
Dersin İçeriği
Türk dili tarihinde Harezm Türkçesi ve Kıpçak Türkçesi dönemi, dönemin eserleri, dönemin ses bilgisi, biçim bilgisi ve sözvarlığı özellikleri, diğer dönelerden ayırt edici özellikleri
Dersin Ön Koşulu
yok
Kaynaklar
Yüce Nuri Mukaddimetül Edeb Ankara 1988. Akalın Şükrü H. 2008 Kaşgarlı Mahmud ve Divanü Lugatit Türk Ankara TDK yay. Akkoyunlu Z. Ercilasun A. 2014 Divanu Lugatit Türk Ankara TDK Yay. Arat Reşid Rahmeti 1987 Makaleler Ankara Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü. Arat Reşid Rahmeti 2007 Kutadgu Bilig I Metin Ankara TDK yay. Argunşah M. Tabaklar Ö. Yüksekkaya G. 2012 Tarihi Türk Lehçeleri Karahanlıca Harezmce Kıpçakça Dersleri. İstanbul Kesit Yay. Ata Aysu 2013 Karahanlı Türkçesi İlk Kuran Tercümesi Ankara TDK Yay. Aynakulova Gülnisa 2009 Ermeni Kıpçakları mı Gregoryen Kıpçaklar mı MilliFolklor Sayı 84 ss. 114132. Ankara. Barutcu Özönder F. Sema Ed. 2008 Kaşgarlı Mahmud Kitabı Ankara T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. Anma ve Armağan Kitaplar Dizisi. Clauson G. 1972 A Dictionary of PreThirteenthCentury Turkish Oxford Clarendon Press. Çağatay Saadet 1978 Codex Cumanicus Sözlüğü Türk Lehçeleri Üzerine Denemeler Ankara 1978 Ankara Üniv. DTCF Yay. Eckmann J anos 2009 Çağatayca El Kitabı çev. Günay Karaağaç İstanbul Kesit yay. Eckmann J anos 2014 Harezm Kıpçak ve Çağatay Türkçesi Üzerine Araştırmalar Ankara TDK yay. Eckmann J anos 2014 NehcülFeradis Cennetlerin Açık Yolu haz. Tezcan S. Zülfikar H. Ata Aysu ss. 139152 Ankara TDK Yay. Ercilasun A. Karaatlı R. Toparlı R. Vural Hanifi 2000 Kıpçak Türkçesi Sözlüğü Ankara TDK yay. Ercilasun A. 2005 Başlangıcından Yirminci Yüzyıla Türk Dili Tarihi Ankara Akçağ yay. Ercilasun Ahmet Bican 2007 Makaleler Ankara Akçağ Yay. Gabain A. V. 1998 Codex Cumanicusun Dili TarihiTürk Şiveleri ss. 67 109 Ankara. Gronbech K. 1992 Kuman Lehçesi Sözlüğü. Codex Cumanicusun Türkçe Sözlük Dizini çev. Aytaç Kemal Ankara Kültür Bakanlığı Yay. Karamanlıoğlu A. F. 1989 Gülistan Tercümesi Ankara TDK yay. Karamanlıoğlu A. F. 2001 Kıpçak Türkçesi Grameri Ankara TDK Yay. Nalbant Vefa M. Demirel Ezgi 2014 Divanü LugatitTürk Grameri II Söz Dizimi Bilge oğuz Yay. Nalbant Vefa M. 2008 Divanü Lugatit Türk Grameri 1 İsim İstanbul Bilge oğuz Yay. Özyetgin A. Melek 2000 Altın Ordu Kırım ve Kazan Sahasına Ait Yarlık ve Bitiklerin Dil ve Üslup İncelemesi Ankara TDK Yay. Özyetgin A. Melek 2012 Orta Zaman Türk Dili ve Kültürü Üzerine İncelemeler İstanbul Ötüken Yay. Poppe N. Nicolas 1938 Mongolskiy Slovar Mukaddimat AlAdab Çast III. MoskovaLeningrad Akademiya NAUK SSSR. Togan Z. V. 1981 . UmumiTürk Tarihine Giriş İstanbul Enderun yay. Türk Dünyası El Kitabı 1992 DilEdebiyatTarih III cilt Türk Kültürünü Araştırma Enst. Yay. Ünlü Suat 2012 Harezm Altınordu Türkçesi Sözlüğü Konya Eğitim Kitabevi Yay. Yakubovskiy A. Yu. 2000 Altınordu ve Çöküşü çev. Eren Hasan Ankara TTK Yay. Yüce Nuri 2014 MukaddimetülEdeb Hvarizm Türkçesi ile Tercümeli Şuşter Nüshası Ankara TDK yay.
Notlar
Yüce Nuri Mukaddimetül Edeb Ankara 1988. Akalın Şükrü H. 2008 Kaşgarlı Mahmud ve Divanü Lugatit Türk Ankara TDK yay. Akkoyunlu Z. Ercilasun A. 2014 Divanu Lugatit Türk Ankara TDK Yay. Arat Reşid Rahmeti 1987 Makaleler Ankara Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü. Arat Reşid Rahmeti 2007 Kutadgu Bilig I Metin Ankara TDK yay. Argunşah M. Tabaklar Ö. Yüksekkaya G. 2012 Tarihi Türk Lehçeleri Karahanlıca Harezmce Kıpçakça Dersleri. İstanbul Kesit Yay. Ata Aysu 2013 Karahanlı Türkçesi İlk Kuran Tercümesi Ankara TDK Yay. Aynakulova Gülnisa 2009 Ermeni Kıpçakları mı Gregoryen Kıpçaklar mı MilliFolklor Sayı 84 ss. 114132. Ankara. Barutcu Özönder F. Sema Ed. 2008 Kaşgarlı Mahmud Kitabı Ankara T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. Anma ve Armağan Kitaplar Dizisi. Clauson G. 1972 A Dictionary of PreThirteenthCentury Turkish Oxford Clarendon Press. Çağatay Saadet 1978 Codex Cumanicus Sözlüğü Türk Lehçeleri Üzerine Denemeler Ankara 1978 Ankara Üniv. DTCF Yay. Eckmann J anos 2009 Çağatayca El Kitabı çev. Günay Karaağaç İstanbul Kesit yay. Eckmann J anos 2014 Harezm Kıpçak ve Çağatay Türkçesi Üzerine Araştırmalar Ankara TDK yay. Eckmann J anos 2014 NehcülFeradis Cennetlerin Açık Yolu haz. Tezcan S. Zülfikar H. Ata Aysu ss. 139152 Ankara TDK Yay. Ercilasun A. Karaatlı R. Toparlı R. Vural Hanifi 2000 Kıpçak Türkçesi Sözlüğü Ankara TDK yay. Ercilasun A. 2005 Başlangıcından Yirminci Yüzyıla Türk Dili Tarihi Ankara Akçağ yay. Ercilasun Ahmet Bican 2007 Makaleler Ankara Akçağ Yay. Gabain A. V. 1998 Codex Cumanicusun Dili TarihiTürk Şiveleri ss. 67 109 Ankara. Gronbech K. 1992 Kuman Lehçesi Sözlüğü. Codex Cumanicusun Türkçe Sözlük Dizini çev. Aytaç Kemal Ankara Kültür Bakanlığı Yay. Karamanlıoğlu A. F. 1989 Gülistan Tercümesi Ankara TDK yay. Karamanlıoğlu A. F. 2001 Kıpçak Türkçesi Grameri Ankara TDK Yay. Nalbant Vefa M. Demirel Ezgi 2014 Divanü LugatitTürk Grameri II Söz Dizimi Bilge oğuz Yay. Nalbant Vefa M. 2008 Divanü Lugatit Türk Grameri 1 İsim İstanbul Bilge oğuz Yay. Özyetgin A. Melek 2000 Altın Ordu Kırım ve Kazan Sahasına Ait Yarlık ve Bitiklerin Dil ve Üslup İncelemesi Ankara TDK Yay. Özyetgin A. Melek 2012 Orta Zaman Türk Dili ve Kültürü Üzerine İncelemeler İstanbul Ötüken Yay. Poppe N. Nicolas 1938 Mongolskiy Slovar Mukaddimat AlAdab Çast III. MoskovaLeningrad Akademiya NAUK SSSR. Togan Z. V. 1981 . UmumiTürk Tarihine Giriş İstanbul Enderun yay. Türk Dünyası El Kitabı 1992 DilEdebiyatTarih III cilt Türk Kültürünü Araştırma Enst. Yay. Ünlü Suat 2012 Harezm Altınordu Türkçesi Sözlüğü Konya Eğitim Kitabevi Yay. Yakubovskiy A. Yu. 2000 Altınordu ve Çöküşü çev. Eren Hasan Ankara TTK Yay. Yüce Nuri 2014 MukaddimetülEdeb Hvarizm Türkçesi ile Tercümeli Şuşter Nüshası Ankara TDK yay.
Dersin Öğrenme Çıktıları
| Sıra | Dersin Öğrenme Çıktıları |
|---|---|
| ÖÇ01 | Türkçeyi etkin olarak kullanarak yazılı ve sözlü iletişim kurabilir. Soru sorar, gözlem yapar, eleştirisel ve yapıcı düşünerek, akademik dürüstlük ilkelerine uyar, girişimcidir. |
| ÖÇ02 | Lisans öğrenimi boyunca ve daha sonraki iş hayatı için gerekli olabilecek temel bilgi teknolojilerini kullanmayı öğrenir ve uygulama kapasitesini yükseltir. |
| ÖÇ03 | Türk Dili ve Edebiyatının tarihsel gelişim sürecini izleyebilir. |
| ÖÇ04 | Türk Dili ve Edebiyatının tarihi ve güncel malzemesini bilimsel yöntem ve kuramsal bilgiler ışığında çözümler. |
| ÖÇ05 | Türkolojinin temel kavramlarının önemini bilir ve fark eder. |
| ÖÇ06 | Edebiyat, dil ve kültür ilişkisinin kuramsal temellerini kavrar. |
| ÖÇ07 | Türk Dili ve Edebiyatının dünya dilleri ve edebiyatları arasındaki ayırt eder. |
| ÖÇ08 | Dil ve edebiyat malzemelerini karşılaştırmalı yöntemlerle çözümler. |
Program Öğrenme Çıktıları ile İlişkisi
| Sıra | Tür | Program Öğrenme Çıktıları | Duzey |
|---|---|---|---|
| PÖÇ01 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Türk Dili ve Edebiyatının tarihi ve güncel malzemesini bilimsel yöntem ve kuramsal bilgiler yardımıyla kavrar. | 3 |
| PÖÇ02 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Türkolojinin temel kavramlarının önemini sıralar. | 4 |
| PÖÇ03 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Dil ve edebiyat malzemelerini karşılaştırmalı yöntemlerle analiz eder. | |
| PÖÇ04 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Bağımsız veya grupla birlikte edebi metinler üzerinde çalışma yapar. | 3 |
| PÖÇ05 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Alanı ile ilgili başvuru kaynaklarına ulaşır. | |
| PÖÇ06 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Türk Dili ve Edebiyatının tarihsel gelişim sürecini kavrar. | 3 |
| PÖÇ07 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Edebiyat, dil ve kültür ilişkisinin kuramsal temellerini sıralar. | 4 |
| PÖÇ08 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Eski ve yeni metinleri değerlendirir. | 3 |
| PÖÇ09 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Alanı ile ilgili entelektüel birikim kazanır. | |
| PÖÇ10 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Türkolojinin gelişimini destekler. | 4 |
| PÖÇ11 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Türk Dili ve Edebiyatının dünya dilleri ve edebiyatları arasındaki yerini kavrar. | |
| PÖÇ12 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Filolojik ve dil bilimsel bir bakış kazanır. | 3 |
| PÖÇ13 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Edebi metin çözümlemede bilimsel yöntemleri ve filolojik bilgileri etkin olarak kullanır. | |
| PÖÇ14 | Beceriler - Bilişsel, Uygulamalı | Türkoloji ile ilgili sorunları değerlendirir. | 4 |
| PÖÇ15 | Yetkinlikler - Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği | Türkoloji ile ilgili meselelerde iletişim yetisi kazanır. | |
| PÖÇ16 | Yetkinlikler - Öğrenme Yetkinliği | Dil, kültür, edebiyat ilişkisini çözümleyici çalışmalar yapar. | 4 |
| PÖÇ17 | Yetkinlikler - Öğrenme Yetkinliği | Edindiği bilgi ve birikimi aktarma becerisi kazanır. | 4 |
| PÖÇ18 | Yetkinlikler - Öğrenme Yetkinliği | Alanı ile ilgili bilimsel analizler yapar. |
Haftalık Akış
| Hafta | Konu | Ön Hazırlık | Yöntemler |
|---|---|---|---|
| 1 | Türk dili tarihinde Harezm Türkçesi dönemi, dönemin eserleri, dönemin ses bilgisi, biçim bilgisi ve sözvarlığı özellikleri, diğer dönemlerden ayırt edilmesi | kaynak okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Alıştırma ve Uygulama |
| 2 | Nehcü’l-Feradis tıpkıbasımından seçilmiş metin üzerinde okuma çalışması, ses bilgisi, biçim bilgisi ve söz varlığı incelemeleri, önceki dönemlerle karşılaştırma 1 | kaynak okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Alıştırma ve Uygulama |
| 3 | Nehcü’l-Feradis tıpkıbasımından seçilmiş metin üzerinde okuma çalışması, ses bilgisi, biçim bilgisi ve söz varlığı incelemeleri, önceki dönemlerle karşılaştırma 2 | kaynak okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Alıştırma ve Uygulama |
| 4 | Nehcü’l-Feradis tıpkıbasımından seçilmiş metin üzerinde okuma çalışması, ses bilgisi, biçim bilgisi ve söz varlığı incelemeleri, önceki dönemlerle karşılaştırma 3 | kaynak okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Alıştırma ve Uygulama |
| 5 | Nehcü’l-Feradis tıpkıbasımından seçilmiş metin üzerinde okuma çalışması, ses bilgisi, biçim bilgisi ve söz varlığı incelemeleri, önceki dönemlerle karşılaştırma 4 | kaynak okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Alıştırma ve Uygulama |
| 6 | Rabguzi’nin Kısasü’l-Enbiya adlı eserinin çevriyazısından seçilmiş metin üzerinde ses bilgisi, biçim bilgisi ve söz varlığı incelemeleri, önceki dönemlerle karşılaştırma 1 | kaynak okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Alıştırma ve Uygulama |
| 7 | Rabguzi’nin Kısasü’l-Enbiya adlı eserinin çevriyazısından seçilmiş metin üzerinde ses bilgisi, biçim bilgisi ve söz varlığı incelemeleri, önceki dönemlerle karşılaştırma 2 | kaynak okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Alıştırma ve Uygulama |
| 8 | Ara Sınavlar | sınava hazırlık | Ölçme Yöntemleri: Yazılı Sınav |
| 9 | Rabguzi’nin Kısasü’l-Enbiya adlı eserinin çevriyazısından seçilmiş metin üzerinde ses bilgisi, biçim bilgisi ve söz varlığı incelemeleri, önceki dönemlerle karşılaştırma 3 | kaynak okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Alıştırma ve Uygulama |
| 10 | Harezm Türkçesi satırlar arası Kur’an Tercümesi tıpkıbasımından seçilmiş metin üzerinde okuma çalışması, ses bilgisi, biçim bilgisi ve söz varlığı inceleme 1 | kaynak okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Alıştırma ve Uygulama |
| 11 | Harezm Türkçesi satırlar arası Kur’an Tercümesi tıpkıbasımından seçilmiş metin üzerinde okuma çalışması, ses bilgisi, biçim bilgisi ve söz varlığı inceleme 2 | kaynak okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Alıştırma ve Uygulama |
| 12 | Harezm Türkçesi satırlar arası Kur’an Tercümesi tıpkıbasımından seçilmiş metin üzerinde okuma çalışması, ses bilgisi, biçim bilgisi ve söz varlığı inceleme 3 | kaynak okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Alıştırma ve Uygulama |
| 13 | Muinü’l-Mürid’in yazma metninden seçilmiş bölüm üzerinde okuma çalışması, ses bilgisi, biçim bilgisi ve söz varlığı incelemeleri, önceki dönemlerle karşılaştırma | kaynak okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Alıştırma ve Uygulama |
| 14 | Mukaddimetü’l-Edeb’in çevriyazısından seçilmiş metin üzerinde okuma çalışması, ses bilgisi, biçim bilgisi ve söz varlığı incelemeleri, önceki dönemlerle karşılaştırma 1 | kaynak okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Alıştırma ve Uygulama |
| 15 | Mukaddimetü’l-Edeb’in çevriyazısından seçilmiş metin üzerinde okuma çalışması, ses bilgisi, biçim bilgisi ve söz varlığı incelemeleri, önceki dönemlerle karşılaştırma 2 | kaynak okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Alıştırma ve Uygulama |
| 16 | Yarıyıl Sonu Sınavları 1 | sınava hazırlık | Ölçme Yöntemleri: Yazılı Sınav |
| 17 | Yarıyıl Sonu Sınavları 2 | sınava hazırlık | Ölçme Yöntemleri: Yazılı Sınav |
Öğrenci İş Yükü - AKTS
| Çalışmalar | Sayısı | Süresi (Saat) | İş Yükü (Saat) |
|---|---|---|---|
| Ders ile İlgili Çalışmalar | |||
| Ders (Sınav haftaları dahil değildir) | 14 | 2 | 28 |
| Sınıf Dışı Ders Çalışma (Ön çalışma, pekiştirme) | 14 | 2 | 28 |
| Değerlendirmeler ile İlgili Çalışmalar | |||
| Ödev, Proje, Diğer | 1 | 0 | 0 |
| Ara Sınavlar (Yazılı, Sözlü, vs.) | 1 | 8 | 8 |
| Yarıyıl/Yıl Sonu/Final Sınavı | 1 | 24 | 24 |
| Toplam İş Yükü (Saat) | 88 | ||
| Toplam İş Yükü / 25 (s) | 3,52 | ||
| AKTS | 4 AKTS | ||