TÜRKÇE
ENGLISH
Genel Bilgi
| Kod | İTS701 |
| Ad | İlk Dönem İslam Tarihi I |
| Dönem | 2023-2024 Eğitim-Öğretim Yılı |
| Yarıyıl | . Yarıyıl |
| Süre (T+U) | 3-0 (T-U) (17 Hafta) |
| AKTS | 6 AKTS |
| Yerel Kredi | 3 Yerel Kredi |
| Eğitim Dil | Türkçe |
| Seviye | Yüksek Lisans Dersi |
| Tür | Normal |
| Öğretim Şekli | Yüz Yüze Öğretim |
| Bilgi Paketi Koordinatörü | Prof. Dr. FATİH YAHYA AYAZ |
Dersin Amacı / Hedefi
İlk dönem İslâm tarihini dönemler arası farkları anlayabilecek şekilde öğrenmek
Dersin İçeriği
İslâm öncesi dönemde Araplar, Cahiliyye döneminde Mekke ve Medine, Hz. Peygamber´in risalet öncesi hayatı, risaletin Mekke ve Medine dönemleri, Hz. Peygamber´in mesajının değerlendirilmesi, bütün yönleriyle Hulefâ-yi Râşidîn dönemi
Dersin Ön Koşulu
Zorunlu ve seçmeli dersleri almış olmak.
Kaynaklar
1. Cevad Ali, el-Mufassal fî Târîhi’l-Arab Kable’l-İslâm, I-X, Beyrut 1993. 2. Mustafa Fayda, “Muhammed”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), XXX (İstanbul 2005), s. 408-423. 3. Mustafa Fayda, “Câhiliye”, DİA, VII (İstanbul 1993), s. 17-19. 4. Âdem Apak, İslâm Tarihi, I, İstanbul 2006. 5. İbrahim Sarıçam, Hz. Muhammed ve Evrensel Mesajı, Ankara 2004. 6. Muhammed Hamidullah, İslâm Peygamberi (Türkçeye çev. Salih Tuğ), I-II, İstanbul 1990-1991. Hulefâ-yi Râşidîn 1. Âdem Apak, İslâm Tarihi, II, İstanbul 2006. 2. Hüseyin Algül, İslâm Tarihi, I-IV, İstanbul 1986. 3. Mustafa Fayda, “Hulefâ-yi Râşidîn” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), XVIII (İstanbul 1998), s. 324-338. 4. Mustafa Fayda, “Ebû Bekir”, DİA, X (İstanbul 1994), s. 101-108. 5. Mustafa Fayda, “Ömer”, DİA, XXXIV (İstanbul 2007), s. 44-51. 6. İsmail Yiğit, “Osman”, DİA, XXXIII (İstanbul 2007), s. 438-443. 7. Ethem Ruhi Fığlalı, “Ali”, DİA, II (İstanbul 1989), s. 371-374. 8. Hasan İbrahim Hasan, Siyasî-Dinî-Kültürel-Sosyal İslâm Tarihi, (Türkçeye çev. İsmail Yiğit v.dğr), I-VI, İstanbul 1991-1992.
Notlar
CÂHİLİYYE VE HZ. PEYGAMBER DÖNEMİYLE ALÂKALI ÖNEMLİ BAZI KAYNAK VE ARAŞTIRMALAR A. KAYNAKLAR: 1. İbn İshak (ö. 151/768), Sîretü İbn İshâk (nşr. Muhammed Hamidullah), Konya 1981. 2. İbnü’l-Kelbî, Hişam b. Muhammed b. Saib (ö. 204/819), Kitâbü’l-Asnâm (Putlar Kitabı), (Türkçeye çev. Beyza Düşüngen), Ankara 1969. 3. Vakıdî (ö. 207/822), Kitâbü’l-Megâzî (nşr. Marsden Jones), I-III, Beyrut 1966. 4. Abdürrezzak San’ânî (ö. 211/826), el-Musannef, I-XI, Lübnan 1970-1972. 5. İbn Hişam (ö. 218/833), es-Sîretü’n-Nebeviyye (nşr. Mustafa es-Sakkâ-İbrahim el-Ebyârî-Abdülhafız Şelebî), I-IV, Beyrut, ts. 6. Ezrakî (ö. 223/837), Ahbâru Mekke (nşr. Rüşdi Salih Melhas), I-II, Beyrut 1969. 7. İbn Sa’d (ö. 230/845), et-Tabakâtü’l-Kübrâ (nşr. İhsan Abbas), I-IX, Beyrut 1985. 8. İbn Habib (ö. 245/859), Kitâbü’l-Muhabber, Beyrut 1941. 9. Belâzurî (ö. 279/892), Fütûhu’l-Büldân (Türkçeye çev. Mustafa Fayda), Ankara 2002. 10. Belâzurî, Ensâbü’l-Eşrâf (nşr. Süheyl Zekkâr), I-XIII, Beyrut 1996. 11. İbn Abdülber (ö. 463/1061), ed-Dürer fi’htisâri’l-Megâzî ve’s-Siyer (nşr. Şevki Dayf), Kahire 1960. 12. İbn Abdülber, el-İstîâb fî Ma’rifeti’l-Ashâb, I-VI, Kahire, ts. 13. İbn Seyyidinnas (ö. 734/1334), Uyûnü’l-Eser fî Fünûni’l-Megâzî ve’s-Siyer (nşr. Muhammed el-Îd el-Hatrâvî v.dğr.), I-II, Beyrut 1992. B. ARAŞTIRMALAR 1. Cevad Ali, el-Mufassal fî Târîhi’l-Arab Kable’l-İslâm, I-X, Beyrut 1993. 2. Mustafa Fayda, “Muhammed”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), XXX (İstanbul 2005), s. 408-423. 3. Mustafa Fayda, “Câhiliye”, DİA, VII (İstanbul 1993), s. 17-19. 4. Âdem Apak, İslâm Tarihi, I, İstanbul 2006. 5. İbrahim Sarıçam, Hz. Muhammed ve Evrensel Mesajı, Ankara 2004. 6. Muhammed Hamidullah, İslâm Peygamberi (Türkçeye çev. Salih Tuğ), I-II, İstanbul 1990-1991. 7. M. Âsım Köksal, İslâm Tarihi, I-XVIII, İstanbul 1987. 8. Hüseyin Algül, İslâm Tarihi, I-IV, İstanbul 1986. 9. Şemseddin Günaltay, İslâm Öncesi Araplar ve Dinleri (Sadeleştirenler: M. Mahfuz Söylemez-Mustafa Hizmetli), Ankara 1997. 10. Neşet Çağatay, İslâm Öncesi Arap Tarihi ve Cahiliye Çağı, Ankara 1957. 11. Bütün Yönleriyle Asr-ı Saadette İslâm (editör: Vecdi Akyüz), I-V, İstanbul 1994. 12. Philip Hitti, Siyâsî ve Kültürel İslâm Tarihi (Türkçeye çev. Salih Tuğ), I-IV, İstanbul 1995. 13. Hasan İbrahim Hasan-İsmail Yiğit-Ziya Kazıcı v.dğr., (Tercüme ve Telif), Siyasî-Dinî-Kültürel-Sosyal İslâm Tarihi, I-XIV, İstanbul 1991-1999. 14. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA)’nin Meselâ “Âişe”, “Bahîra”, “Mekke”, “Medine”, “Bedir”, “Uhud”, “Hendek”, “Hayber” Gibi İlgili Maddeleri. HULEFÂ-Yİ RÂŞİDÎN DÖNEMİYLE ALÂKALI ÖNEMLİ BAZI KAYNAK VE ARAŞTIRMALAR A. KAYNAKLAR: 1. Ebû Yusuf (ö. 182/798), Kitâbü’l-Harâc (nşr. Kusay M. el-Hatîb), Kahire 1396. 2. İbn Sa’d (ö. 230/845), et-Tabakâtü’l-Kübrâ (nşr. İhsan Abbas), I-IX, Beyrut 1985. 3. Halife b. Hayyât (ö. 240/854), Târîh (nşr. Süheyl Zekkâr), Beyrut 1993. 4. İbn Abdülhakem (ö. 257/870), Fütûhu Mısr ve Ahbâruhâ (nşr. Ch. C. Torrey), Leiden 1922. 5. İbn Şebbe (ö. 262/876), Târîhu’l-Medîneti’l-Münevvere (nşr. Fehim M. Şeltut), I-IV. 6. İbn Kuteybe (ö. 276/889), el-Maârif, Beyrut 1970. 7. Belâzurî (ö. 279/892), Fütûhu’l-Büldân (Türkçeye çev. Mustafa Fayda), Ankara 2002. 8. Belâzurî, Ensâbü’l-Eşrâf (nşr. Süheyl Zekkâr), I-XIII, Beyrut 1996. 9. Ebû Hanîfe ed-Dîneverî (ö. 282/895), el-Ahbârü’t-Tıvâl (nşr. Ömer Faruk Tabbâ), Beyrut, ts. 10. Ya’kûbî (ö. 284/897), Târîh, I-II, Beyrut 1995. 11. Taberî (ö. 310/922), Târîhu’l-Ümem ve’l-Mülûk (nşr. M. Ebü’l-Fazl İbrahim), I-XI, Beyrut, ts. 12. İbn A’sem (ö. 314/926), Kitâbü’l-Fütûh, I-IV, Beyrut 1986. 13. İbn Abdürabbih (ö. 327/939), el-Ikdü’l-Ferîd (nşr. Ahmed Emin v.dğr.), I-VII, Kahire 1973. 14. Mesûdî (ö. 345/956), Mürûcü’z-Zeheb (nşr. M. Muhyiddin Abdülhamid), I-IV, Mısır 1964 15. İbn Abdülber (ö. 463/1061), el-İstîâb fî Ma’rifeti’l-Ashâb, I-VI, Kahire, ts. 16. İbnü’l-Esîr (ö. 630/1232), el-Kâmil fi’t-Târîh, I-XIII, Beyrut 1979. 17. İbnü’l-Esîr, Üsdü’l-Gâbe fî Ma’rifeti’s-Sahâbe (nşr. Muhammed İbrahim-M. Ahmed Âşûr), I-VII, 1970. 18. İbn Hacer (ö. 852/1449), el-İsâbe fî Temyîzi’s-Sahâbe (nşr. Ali M. el-Bicâvî), I-VIII, Kahire 1970-1972. B. ARAŞTIRMALAR 1. Âdem Apak, İslâm Tarihi, II, İstanbul 2006. 2. Hüseyin Algül, İslâm Tarihi, I-IV, İstanbul 1986. 3. Mustafa Fayda, “Hulefâ-yi Râşidîn” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), XVIII (İstanbul 1998), s. 324-338. 4. Mustafa Fayda, “Ebû Bekir”, DİA, X (İstanbul 1994), s. 101-108. 5. Mustafa Fayda, “Ömer”, DİA, XXXIV (İstanbul 2007), s. 44-51. 6. İsmail Yiğit, “Osman”, DİA, XXXIII (İstanbul 2007), s. 438-443. 7. Ethem Ruhi Fığlalı, “Ali”, DİA, II (İstanbul 1989), s. 371-374. 8. Hasan İbrahim Hasan, Siyasî-Dinî-Kültürel-Sosyal İslâm Tarihi, (Türkçeye çev. İsmail Yiğit v.dğr), I-VI, İstanbul 1991-1992. 9. Bütün Yönleriyle Asr-ı Saadette İslâm (Editör: Vecdi Akyüz), I-V, İstanbul 1994. 10. Philip Hitti, Siyâsî ve Kültürel İslâm Tarihi (Türkçeye çev. Salih Tuğ), I-IV, İstanbul 1995. 11. İbrahim Sarıçam, Emevî-Hâşimî İlişkileri, Ankara 1997. 12. W. Montgomery Watt, İslâm Düşüncesinin Teşekkül Devri (Türkçeye çev. E. Ruhi Fığlalı), Ankara 1981. 13. Corci Zeydan, İslâm Medeniyeti Tarihi (Türkçeye çev. Zeki Megamiz), I-V, İstanbul 1970. 14. İSTEM Dergisi’nin “Hulefâ-i Râşidîn” Konulu VI. Sayısı (Konya 2005). 15. Ayrıca, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi’nin (DİA), Meselâ “Âişe”, “Cemel”, “Sıffin”, “Kâdisiye Savaşı”, “Muâviye b. Ebû Süfyan”, “Mekke”, “Medine”, “Kûfe”, “Basra” Gibi İlgili Maddeleri.
Dersin Öğrenme Çıktıları
| Sıra | Dersin Öğrenme Çıktıları |
|---|---|
| ÖÇ01 | Klasik dönem İslâm Tarihi kaynakları ve literatürünü tanır. |
| ÖÇ02 | Dört Halife döneminin temel siyasî olaylarını bilir. |
| ÖÇ03 | İslam Tarihi yazıcılığının gelişimini bilir. |
| ÖÇ04 | Dört Halife Döneminin Sosyo-Ekonomik ve İdarî Tarihini bilir. |
Program Öğrenme Çıktıları ile İlişkisi
| Sıra | Tür | Program Öğrenme Çıktıları | Duzey |
|---|---|---|---|
| PÖÇ01 | Beceriler - Bilişsel, Uygulamalı | İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalının alt bilim dalları ile ilgili klasik kaynakları tanır ve kullanır. | 3 |
| PÖÇ02 | Yetkinlikler - Alana Özgü Yetkinlik | Alanıyla ilgili çağdaş yerli ve yabancı yayınları takip edebilme becerisine ulaşır. | 4 |
| PÖÇ03 | Yetkinlikler - Alana Özgü Yetkinlik | Alanıyla ilgili problemlere eleştirel bir zihniyet ve bakış açısı ile yaklaşabilir. | 4 |
| PÖÇ04 | Yetkinlikler - Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği | Yüksek lisans seviyesinde elde ettiği bilgileri yeniden yorumlayabilme ve üretebilme yetisine sahip olur. | 5 |
| PÖÇ05 | Beceriler - Bilişsel, Uygulamalı | Bilimsel çalışmalarında ele aldığı konuyu kurgulama ve mantıksal çerçevede kompoze edebilme becerisini kazanır. | 4 |
| PÖÇ06 | Yetkinlikler - Öğrenme Yetkinliği | Yüksek lisans seviyesinde bilimsel çalışmaları elde etmede ve kullanmada modern teknolojik imkanlardan faydalanabilme (basılı, görsel ve işitsel vb.) yeteneğini elde eder. | 3 |
| PÖÇ07 | Yetkinlikler - Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği | Bu bilimsel faaliyetleri gerçekleştirirken bilimsel, kültürel ve ahlaki değerleri koruyabilme ve bunları içselleştirebilme kabiliyetini haiz olur. | 3 |
| PÖÇ08 | Yetkinlikler - Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği | İlahiyat bilimleri ve diğer bilim dallarından istifade ederek disiplinler arası yaklaşımlara açık olur. | 3 |
| PÖÇ09 | Yetkinlikler - İletişim ve Sosyal Yetkinlik | İslâm tarihi ve sanatları alanında uzmanlık gerektiren bir çalışmayı ekip üyesi ve bağımsız olarak yürütebilme becerisini kazanır. | 5 |
| PÖÇ10 | Yetkinlikler - Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği | İslam kültür ve medeniyetinin ilim, tarih, sanat, musiki ve edebiyatıyla bir bütün olduğunu kavrar. | 5 |
| PÖÇ11 | Yetkinlikler - Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği | İslam Tarihi Sanatları Bölümünün alt bilim dalları İslam Tarihi, Türk İslam Edebiyatı, Türk İslam Sanatları ve Türk Dini Musikisi alanlarında ortak bilgi ve yeterliklere sahiptir. | 3 |
| PÖÇ12 | Yetkinlikler - Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği | Alanıyla ilgili ulusal ve uluslararası projelerde bireysel ekiple çalışma becerilerini kullanır | 3 |
| PÖÇ13 | Yetkinlikler - Alana Özgü Yetkinlik | İslam Tarihi ve Sanatları Bölümü'nün alt bilim dalları ile ilgili temel bilgi ve yaklaşımları öğrenir. | 5 |
| PÖÇ14 | Yetkinlikler - İletişim ve Sosyal Yetkinlik | Bilimsel faaliyetlerini etik kurallara uygun biçimde sürdürür. |
Haftalık Akış
| Hafta | Konu | Ön Hazırlık | Yöntemler |
|---|---|---|---|
| 1 | Tarih Kavramı, Tarihin Konusu, Tarih Usulü | A. Zeki Velidî Togan, Tarihte Usûl, s. 1-27, 28-135; Leon-E. Halkin, Tarih Tenkidinin Unsurları, s. 3-29 | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 2 | İslam Tarihi yazıcılığının gelişimi | DİA, "Siyer ve Megâzî" mad.; Sabri Hizmetli, İslâm Tarihi, s. 14-18 | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 3 | İslâm´dan Önce Araplar ve Hicaz Bölgesi | Âdem Apak, İslâm Tarihi 1, s. 52-102; DİA, "Arap" (III, 272-274) ve "Cahiliye" maddeleri | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 4 | Hz. Muhammed´in Risalet Öncesi Hayatı | Âdem Apak, İslâm Tarihi 1, s. 105-123 | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 5 | Hz. Muhammed´in Peygamberliği Dönemi-Mekke Yılları | Âdem Apak, İslâm Tarihi 1, s. 127-185 | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 6 | Hz. Muhammed´in Peygamberliği Dönemi-Medine Yılları I | Âdem Apak, İslâm Tarihi 1, s. 189-254 | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 7 | ara sınav | ara sınav | Ölçme Yöntemleri: Yazılı Sınav |
| 8 | Hz. Muhammed´in Peygamberliği Dönemi-Medine Yılları II | Âdem Apak, İslâm Tarihi 1, s. 254-304 | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 9 | Hz. Muhammed´in Mesajına Genel Bir Bakış | İbrahim Sarıçam, Hz. Muhammed ve Evrensel Mesajı, 401-403; Sabri Hizmetli, İslâm Tarihi, s. 278-316 | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Tartışma |
| 10 | Hulefâ-yi Râşidîn (Dört Halife) Dönemine Giriş | DİA, "Hilâfet" ve "Hulefâ-yi Râşidîn" maddeleri; Âdem Apak, İslâm Tarihi 2, s. 19-35 | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma |
| 11 | Dört Halife Dönemi: Siyasî Tarih (Hz. Ebu Bekir Dönemi) | DİA, "Ebû Bekir" mad.; Âdem Apak, İslâm Tarihi 2, s. 39-90 | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 12 | Dört Halife Dönemi: Siyasî Tarih (Hz. Ömer dönemi) | DİA, "Ömer" mad.; Âdem Apak, İslâm Tarihi 2, s. 93-185 | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 13 | Dört Halife Dönemi: Siyasî Tarih (Hz. Osman Dönemi) | DİA, "Osman" mad.; Âdem Apak, İslâm Tarihi 2, s. 189-277 | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 14 | Dört Halife Dönemi: Siyasî Tarih (Hz. Ali ve Hz. Hasan Dönemi) | DİA, "Ali" ve "Hasan" mad.; Âdem Apak, İslâm Tarihi 2, s. 281-394 | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 15 | Dört Halife Dönemi: Sosyo-Ekonomik ve İdarî Tarih | Mustafa Fayda, "Hulefâ-yi Râşidîn Dönemi Medeniyet Tarihi", İslâm Tarihi El Kitabı, s. 302-316 | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 16 | final sınavı | final sınavı | Ölçme Yöntemleri: Yazılı Sınav |
| 17 | final sınavı | final sınavı | Ölçme Yöntemleri: Yazılı Sınav |
Öğrenci İş Yükü - AKTS
| Çalışmalar | Sayısı | Süresi (Saat) | İş Yükü (Saat) |
|---|---|---|---|
| Ders ile İlgili Çalışmalar | |||
| Ders (Sınav haftaları dahil değildir) | 14 | 3 | 42 |
| Sınıf Dışı Ders Çalışma (Ön çalışma, pekiştirme) | 14 | 5 | 70 |
| Değerlendirmeler ile İlgili Çalışmalar | |||
| Ödev, Proje, Diğer | 0 | 0 | 0 |
| Ara Sınavlar (Yazılı, Sözlü, vs.) | 1 | 15 | 15 |
| Yarıyıl/Yıl Sonu/Final Sınavı | 1 | 30 | 30 |
| Toplam İş Yükü (Saat) | 157 | ||
| Toplam İş Yükü / 25 (s) | 6,28 | ||
| AKTS | 6 AKTS | ||