TÜRKÇE
ENGLISH
Genel Bilgi
| Kod | TİB763 |
| Ad | Mezhepler Tarihi Metodolojisi |
| Dönem | 2023-2024 Eğitim-Öğretim Yılı |
| Yarıyıl | . Yarıyıl |
| Süre (T+U) | 3-0 (T-U) (17 Hafta) |
| AKTS | 6 AKTS |
| Yerel Kredi | 3 Yerel Kredi |
| Eğitim Dil | Türkçe |
| Seviye | Yüksek Lisans Dersi |
| Tür | Normal |
| Öğretim Şekli | Yüz Yüze Öğretim |
| Bilgi Paketi Koordinatörü | Dr. Öğr. Üyesi FATMANUR ALİBEKİROĞLU |
Dersin Amacı / Hedefi
Bir bilim dalı olarak İslam Mezhepleri Tarihinin sosyal bilimler içerisindeki yeri ve İslam Mezhepler tarihinin yöntemi hakkında teorik bilgi edinmesi. İslam mezhepleri çalışmalarında söz konusu yöntemsel prensipleri pratik olarak uygulayacak yeterliliğe sahip olması.
Dersin İçeriği
Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, İlahiyat-sosyal bilim ilişkisi, bir bilim dalı olarak İslam Mezhepler Tarihi'nin yöntemi, amacı, inceleme alanları, temel kaynakları, mezhepler tarihi araştırmalarında uygulanan yöntem ve teknikler, tarih boyunca İslam Mezhepleri Tarihi Yazıcılığı.
Dersin Ön Koşulu
Dersin ön koşulu bulunmamaktadır.
Kaynaklar
Hasan Onat, Mehmet Paçacı, Sönmez Kutlu, İslam Bilimlerinde Yöntem, Ankuzem, Ankara 2005
Notlar
Sönmez Kutlu, Mezhepler Tarihine Giriş, İstanbul 2008.
Dersin Öğrenme Çıktıları
| Sıra | Dersin Öğrenme Çıktıları |
|---|---|
| ÖÇ01 | İlahiyat-Sosyal Bilimler ilişkisini açıklar. |
| ÖÇ02 | Mezhepler Tarihinin Sosyal Bilimler içerisindeki yerini kavrar. |
| ÖÇ03 | İslam Mezhepleri tarihinin kendine özgü yöntemi, amacı ve temel kaynakları hakkında bilgi sahibi olur. |
| ÖÇ04 | Mezhepler tarihinin temel kaynaklarını tanır, tasnif eder ve değerlendirir |
| ÖÇ05 | İslam mezhepleri tarihi anabilim dalının amacı, lüzumu ve diğer bilim dallarıyla ilişkisini açıklar |
| ÖÇ06 | İslam Mezhepleri Tarihinin yöntemsel ilke ve prensiplerini uygular. |
Program Öğrenme Çıktıları ile İlişkisi
| Sıra | Tür | Program Öğrenme Çıktıları | Duzey |
|---|---|---|---|
| PÖÇ01 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | İslami ilimlerin tarihi gelişimi, metotları, kavramları ve kaynaklarını bilir, bunlar arasındaki farkları ve benzerlikleri karşılaştırır. | 3 |
| PÖÇ02 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | İslam düşünce tarihinde kelam, tasavvuf, İslam mezhepleri, İslam hukuku, tefsir ve hadis alanında ortaya çıkan ekollerin doğuşu, teşekkül süreci, temel görüşleri, kaynakların ve İslam düşüncesine katkılarını bilir | 4 |
| PÖÇ03 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | İslami ilimler sahasında ortaya konulan tarihsel tecrübe ve bilimsel birikimi sorgular, tasnif eder, güncel meselelerin çözümünde bundan yararlanır | 3 |
| PÖÇ04 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Günümüz ihtiyaçları doğrultusunda temel dinî problemlere çözüm üretebilme becerisi kazanır | |
| PÖÇ05 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Temel İslam bilimleri alanında bilimsel yöntem ve teknikleri kullanarak araştırma yapabilme becerisi kazanır | 4 |
| PÖÇ06 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Temel dini metinleri okuma açıklama ve yorumlama becerisine sahip olur | |
| PÖÇ07 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Temel Din bilimleriyle ilgili ulusal ve uluslar arası çalışmaları takip etme, anlama becerisine sahip olur | 4 |
| PÖÇ08 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Alanıyla ilgili bilimsel bir zihniyete sahip olur | 5 |
| PÖÇ09 | Beceriler - Bilişsel, Uygulamalı | Alanıyla ilgili kaynakları kullanabilecek ve elde ettiği bilgileri paylaşabilecek düzeyde yabancı dil bilir | |
| PÖÇ10 | Yetkinlikler - Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği | Mesleki alanını ilgilendiren resmi ve özel kurumlarla işbirliği içersinde çalışır | |
| PÖÇ11 | Yetkinlikler - Öğrenme Yetkinliği | İlahiyat alanında bilimsel bilgi üretir. Elde ettiği temel dini bilgileri eleştirel bir yaklaşımla değerlendirir | 4 |
| PÖÇ12 | Yetkinlikler - Öğrenme Yetkinliği | Alanıyla ilgili toplumsal ihtiyaç ve problemlere çözüm üretebilecek araştırmalar yapar | 3 |
| PÖÇ13 | Yetkinlikler - Öğrenme Yetkinliği | Temel İslam Bilimleri alanına uygun yöntem teknik materyal ve teknolojik imkânları kullanır | 3 |
Haftalık Akış
| Hafta | Konu | Ön Hazırlık | Yöntemler |
|---|---|---|---|
| 1 | Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, Mezhepler Tarihine Giriş | Karasar, Niyazi, Bilimsel Araştırma Yöntemi, Ankara 1998. o Birand, Kamuran, Manevi İlimler Metodu Olarak Anlama, Ankara, 1960. | Öğretim Yöntemleri: Tartışma, Anlatım |
| 2 | İlahiyat sosyal bilim ilişkisi ve mezhepler tarihçiliği | Hasan Onat, “İslam Bilimleri Ve Yöntemi Açısından Tarihin anlam Ve Önemi” Kuran ve İslami Bilimlerin Anlaşılmasında Tarihin Önemi, Ankara Okulu, 2012. o Rickman, H. P. , Anlama ve İnsan Bilimleri, çev. Mehmet Dağ, Ankara 1991. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma |
| 3 | İslam mezhepleri tarihinin temel kavramları | Sönmez Kutlu, Mezhepler Tarihine Giriş, İstanbul 2008. | Öğretim Yöntemleri: Anlatım |
| 4 | İslam mezhepleri tarihinin temel kaynakları ve özellikleri I | -Kadir Gömbeyaz, "73 Fırka Hadisinin Mezhepler Tarihi Kaynaklarında Fırkaların Tasnifine Etkisi", UÜİFD., c. 14 sayı 2 (2005) ss. 147-160. | Öğretim Yöntemleri: Tartışma, Soru-Cevap |
| 5 | İslam mezhepleri tarihinin temel kaynakları ve özellikleri II | o Kutlu, Sönmez, “İslam Mezhepler Tarihinde Usul Sorunu” (İSAV Tarafından Düzenlenen“İslam Mezhepleri Tarihinde Metodoloji Sorunu” Adlı İlmi İhtisas Toplantısında SunulmuşTebliğ ) İstanbul 2003 | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Tartışma |
| 6 | Ara Sınav | Ölçme Yöntemleri: Ödev |
|
| 7 | İslam mezhepleri tarihi araştırmalarında uygulanan teknikler | o Hasan Onat, Bilim, Bilimsel Yöntem ve İslam/ İlahiyat Bilimlerinde (Ulumu Diniyye) Yöntem Sorunu | Öğretim Yöntemleri: Tartışma |
| 8 | Zihniyetlerine göre mezhep tipolojileri (Akılcı Hadari-Tepkisel Kabilevi) | o Sönmez Kutlu, Tarihsel Din Söylemleri Üzerine, ss. 15-47. o Muchielli, Alex, Zihniyetler, çev. Ahmet Kul, İstanbul 1991. | Öğretim Yöntemleri: Tartışma |
| 9 | Zihniyetlerine göre mezhep tipolojileri (Gelenekçi-Karizmatik Otoriter) | o Henry, The Psychology of Religious Sects, London 1912. o Giddings, F. , Inductive Sociology, London 1901. | Öğretim Yöntemleri: Tartışma, Grup Çalışması |
| 10 | Mezheplerin doğuşunda etkili olan sebepler | o Hasan Onat, İslam’da Yeniden Yapılanma Üzerine, Aüifd, 39/2, ss. 197-207. o Sönmez Kutlu, İslam'ın Mezhepler Öncesi Tarihsel ve Toplumsal Gerçekliği, www. sonmezkutlu.net. | Öğretim Yöntemleri: Tartışma |
| 11 | Tarih boyunca İslam mezhepleri tarihi yazıcılığı | o Osman Aydınlı, Osmanlı´dan Cumhuriyet´e İslam Mezhepleri Tarihi Yazıcılığı, Ankara 2008. | Öğretim Yöntemleri: Tartışma, Soru-Cevap |
| 12 | Cumhuriyet döneminde İslam mezhepleri tarihçiliği | o Osman Aydınlı, Osmanlı´dan Cumhuriyet´e İslam Mezhepleri Tarihi Yazıcılığı, Ankara 2008. o Tavit et-Tanci, Yusuf Ziya Yörükan vb. İslam Mezhepleri Tarihçileri üzerine yapılan çalışmalar. | Öğretim Yöntemleri: Tartışma, Beyin Fırtınası |
| 13 | İslam mezhepleri tarihi anabilim dalının temel problemleri I | o Alexander Knysh, Ortaçağ İslam'ında "Orthodoxy" ve "Heresy": o Yeni Bir Yaklaşım Denemesi. o İbrahim Hakkı İnal, Batıda Mezhepler Tarihi Metodolojisi Çalışmaları: Keith Lewinstein Örneği | Öğretim Yöntemleri: Tartışma |
| 14 | İslam mezhepleri tarihi anabilim dalının temel problemleri II | o Mehmet Kalaycı, Mezhepleri veya Dîni Hareketleri Tamamlan(Ma)Mış Kimliksel Süreçler Olarak Okumak | Öğretim Yöntemleri: Tartışma |
| 15 | Makalat türü eserler üzerine öğrenci çalışması | Kutlu, Sönmez, “İslam Mezhepler Tarihinde Usul Sorunu” (İSAV Tarafından Düzenlenen“İslam Mezhepleri Tarihinde Metodoloji Sorunu” Adlı İlmi İhtisas Toplantısında SunulmuşTebliğ ) İstanbul 2003 | Öğretim Yöntemleri: Grup Çalışması |
| 16 | Fırak eserlerin eleştirel okuması | Kutlu, Sönmez, “İslam Mezhepler Tarihinde Usul Sorunu” (İSAV Tarafından Düzenlenen“İslam Mezhepleri Tarihinde Metodoloji Sorunu” Adlı İlmi İhtisas Toplantısında SunulmuşTebliğ ) İstanbul 2003 | Öğretim Yöntemleri: Tartışma |
| 17 | Yılsonu sınavı | Sınav | Ölçme Yöntemleri: Ödev |
Öğrenci İş Yükü - AKTS
| Çalışmalar | Sayısı | Süresi (Saat) | İş Yükü (Saat) |
|---|---|---|---|
| Ders ile İlgili Çalışmalar | |||
| Ders (Sınav haftaları dahil değildir) | 14 | 3 | 42 |
| Sınıf Dışı Ders Çalışma (Ön çalışma, pekiştirme) | 14 | 5 | 70 |
| Değerlendirmeler ile İlgili Çalışmalar | |||
| Ödev, Proje, Diğer | 0 | 0 | 0 |
| Ara Sınavlar (Yazılı, Sözlü, vs.) | 1 | 15 | 15 |
| Yarıyıl/Yıl Sonu/Final Sınavı | 1 | 30 | 30 |
| Toplam İş Yükü (Saat) | 157 | ||
| Toplam İş Yükü / 25 (s) | 6,28 | ||
| AKTS | 6 AKTS | ||