TÜRKÇE
ENGLISH
Genel Bilgi
| Birim | FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ |
| BİYOTEKNOLOJİ (YL) (TEZLİ) | |
| Kod | BT568 |
| Ad | Moleküler Toksikolojide Temel Mekanizmalar |
| Dönem | 2025-2026 Eğitim-Öğretim Yılı |
| Dönem | Bahar |
| Süre (T+U) | 3-0 (T-U) (17 Hafta) |
| AKTS | 6 AKTS |
| Yerel Kredi | 3 Yerel Kredi |
| Eğitim Dil | Türkçe |
| Seviye | Yüksek Lisans Dersi |
| Tür | Normal |
| Öğretim Şekli | Yüz Yüze Öğretim |
| Bilgi Paketi Koordinatörü | Prof. Dr. GÜLÜZAR ATLI |
| Dersin Öğretim Elemanı |
Güncel dönem ders programı henüz yapılmamıştır.
|
Dersin Amacı / Hedefi
Bu ders, toksik maddelerin hücre yapısını nasıl etkilediğini ve bu etkilere karşı hücresel savunma mekanizmalarını moleküler düzeyde açıklamayı amaçlamaktadır. Çevresel toksikant maruziyetinin organizmanın yaşamsal sistemlerinde olası zararlı etkilere yol açma süreçlerinin incelenmesi, akut ve kronik maruziyetlerin modellenmesi, metabolizma ile etkileşimleri ve reaktif bileşiklerin biyomoleküller üzerindeki etkilerinin tartışılması ile genetik ve epigenetik faktörlerin bu süreçlerdeki rolünün değerlendirilmesi, toksik maddelerin sınıflandırılması, bireysel duyarlılıkları önceden belirleme ve erken uyarı sinyalleri olarak spesifik biyobelirteçleri kullanma potansiyeli gibi toksikolojik yaklaşımların açıklanması hedeflenir.
Dersin İçeriği
Bu ders, çeşitli toksik bileşiklerin (metaller, pestisitler, ilaçlar ve metabolitleri dahil) hücreler üzerindeki zararlı etkilerini ve bunun sonucunda gelişen hücre ölümü, doku hasarı ve hücresel düzeydeki bozulmalarını inceler. Hücresel yaralanma, hücre ölümü, savunma mekanizmaları (p53, Nrf2 yolları, vb.), mitokondriyal toksisite ve immünotoksisite gibi temel konular ele alınır. Ayrıca geri dönüşümsüz ilaç-biyomolekül etkileşimleri, stres yanıt yolları, toksik etkilerin hücresel ve moleküler mekanizmaları, toksisite çalışmaları için canlı modelleri ve biyokimyasal ve moleküler yöntemlerle yapılan analizler incelenir. Ders aynı zamanda, toksik maddelerin vücuda giriş, dağılım, metabolizma ve atılım süreçlerini (toksikokinetik ve farmakokinetik) kapsar.
Dersin Ön Koşulu
Önkoşul yoktur.
Kaynaklar
Barile, Frank A. Principles of toxicology testing. CRC Press, 2008 Klaassen, Curtis D; Watkins III, John. Casarett and Doull’s: Essentials of toxicology. New York: McGraw-Hill, 2015, 3rd ed.
Notlar
Ernest Hodgson. A textbook of modern toxicology,Wiley, 2010, 4th ed.
Dersin Öğrenme Çıktıları
| Sıra | Dersin Öğrenme Çıktıları |
|---|---|
| ÖÇ01 | Çevresel toksikantların biyolojik etkilerini açıklar. |
| ÖÇ02 | Bu toksikantların gen ekspresyonu ve hücresel işlevler üzerindeki genomik etkilerini ilişkilendirir. |
| ÖÇ03 | Çevresel toksikantlara karşı hücresel stres yanıtlarını tanımlar. |
| ÖÇ04 | DNA hasarı ve onarımının çevresel toksikantların neden olduğu kanserleşmedeki rolünü açıklar. |
| ÖÇ05 | Ksenobiyotik biyotransformasyonunu temel düzeyde tanımlar. |
| ÖÇ06 | Vücut sistemlerinin normal işleyişi, çevresel faktörlere adaptasyonu ve bu sistemleri etkileyen mekanizmalar hakkında bilgi verir. |
| ÖÇ07 | Spesifik biyobelirteç analiz yöntem tekniklerinin temellerini bilerek bu tekniklerin toksikoloji ve çevre sağlığı araştırmalarındaki kullanım alanlarını ifade eder. |
| ÖÇ08 | Sözlü ve yazılı iletişim ile bilgi araştırma ve yönetme becerilerini geliştirir. |
Program Öğrenme Çıktıları ile İlişkisi
| Sıra | Tür | Program Öğrenme Çıktıları | Duzey |
|---|---|---|---|
| PÖÇ01 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Lisans düzeyi yeterliliklerine dayalı olarak, aynı veya farklı bir alanda bilgilerini uzmanlık düzeyinde geliştirir. | 4 |
| PÖÇ02 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Biyoteknolojik ürün elde edilirken dikkat edilmesi gereken etik kuralları bilir. | |
| PÖÇ03 | Beceriler - Bilişsel, Uygulamalı | Alanının ilişkili olduğu disiplinler arası etkileşimi teşhis eder, araştırma yöntemlerini kullanarak çözer. | |
| PÖÇ04 | Beceriler - Bilişsel, Uygulamalı | Alanında edindiği bilgileri farklı disiplin alanlarından gelen bilgilerle bütünleştirerek yorumlar ve yeni bilgiler oluşturur. | 3 |
| PÖÇ05 | Yetkinlikler - Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği | Alanı ile ilgili uygulamalarda karşılaşılan ve öngörülemeyen karmaşık sorunların çözümü için yeni stratejik yaklaşımlar geliştirir ve sorumluluk alarak çözüm üretir. | |
| PÖÇ06 | Yetkinlikler - Öğrenme Yetkinliği | Alanı ile ilgili verilerin toplanması, yorumlanması, uygulanması ve duyurulması aşamalarında toplumsal, bilimsel, kültürel ve etik değerleri gözeterek denetler ve bu değerleri öğretir. | 3 |
| PÖÇ07 | Yetkinlikler - İletişim ve Sosyal Yetkinlik | Alanı ile ilgili karşılaşılan sorunlarını çözmek ve araştırma yöntemlerini kullanarak gerekli düzeyde iletişim kurar. | 4 |
| PÖÇ08 | Yetkinlikler - İletişim ve Sosyal Yetkinlik | Alanı ile ilgili karşılaşılan sorunların çözümünde stratejik karar verme süreçlerini kullanarak işlevsel etkileşim kurar. | |
| PÖÇ09 | Yetkinlikler - İletişim ve Sosyal Yetkinlik | Uzman kişiler ile alanındaki konuların tartışılmasında özgün görüşlerini savunur ve alanındaki yetkinliğini gösteren etkili bir iletişim kurar. | |
| PÖÇ10 | Yetkinlikler - Alana Özgü Yetkinlik | Biyoteknoloji alanında bilgilerini uzmanlık düzeyinde geliştirebilme ve derinleştirebilme yetisini kazanır | 4 |
Haftalık Akış
| Hafta | Konu | Ön Hazırlık | Yöntemler |
|---|---|---|---|
| 1 | Giriş: Moleküler toksikolojinin tanımı, kapsamı ve önemi | Konuyla ilgili kitap bölümlerinin çıkarılması | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma |
| 2 | Toksik maddelere hücresel yanıt | Konuyla ilgili görsel slaytların hazırlığı | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Tartışma, Beyin Fırtınası |
| 3 | Ksenobiyotiklere bağlı yan etkilerin (zararlı etkilerin) çeşitleri | Konuyla ilgili makalelerin özetlenmesi | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Gösteri, Soru-Cevap |
| 4 | Ksenobiyotiklerin biyotransformasyonu I | Konuyla ilgili makale ve görsel slaytların hazırlığı | Öğretim Yöntemleri: Tartışma, Gösteri, Beyin Fırtınası |
| 5 | Ksenobiyotiklerin biyotransformasyonu II | Konuyla ilgili kitap bölümlerinin özetlenmesi | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Tartışma, Gösteri |
| 6 | Ağır metal ve pestisitlerin toksisite mekanizmaları | Konuyla ilgili makalelerin özetlenmesi | Öğretim Yöntemleri: Tartışma, Gösteri, Beyin Fırtınası |
| 7 | Kimyasallara ve reaktif oksijen türlerine karşı hücresel adaptasyon mekanizmaları (stres yanıt yolları) | Konuyla ilgili kitap bölümlerinin çıkarılması | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Tartışma, Gösteri |
| 8 | Ara Sınavlar | Konuyla ilgili makale ve derlemelerin incelenmesi | Ölçme Yöntemleri: Ödev, Performans Değerlendirmesi |
| 9 | Toksik etkilerle sonuçlanan hücresel ve moleküler mekanizmalar | Konuyla ilgili görsel slaytların hazırlığı | Öğretim Yöntemleri: Gösteri, Beyin Fırtınası |
| 10 | Mitokondriyal toksisite ve enerji metabolizmasına etkileri | Konuyla ilgili makale ve derlemelerin incelenmesi | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Gösteri |
| 11 | Bağışıklık sistemi aracılı toksisite (immünotoksisite) | Konuyla ilgili kitap bölümlerinin çıkarılması | Öğretim Yöntemleri: Tartışma, Gösteri, Beyin Fırtınası |
| 12 | Toksisite araştırmalarında kullanılan canlı modeller | Konuyla ilgili kitap bölümleri ile makalelerin özetlenmesi | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Tartışma, Gösteri |
| 13 | Stres yanıtlarını ve mitokondriyal hasarı tespit etmeye yönelik hücresel testler | Konuyla ilgili kitap bölümleri ile makalelerin özetlenmesi | Öğretim Yöntemleri: Tartışma, Gösteri, Beyin Fırtınası |
| 14 | İlaçların biyolojik makromoleküllerle geri dönüşümlü ve geri dönüşümsüz etkileşimleri | Konuyla ilgili görsel slaytların hazırlığı | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Gösteri, Soru-Cevap |
| 15 | Toksisite mekanizmalarında biyomarkır yanıtlarının ölçülmesine yönelik yöntemler | Konuyla ilgili makale ve görsel slaytların hazırlığı | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap, Gösteri, Tartışma |
| 16 | Yarıyıl Sonu Sınavları | Konuyla ilgili ders notlarının gözden geçirilmesi | Ölçme Yöntemleri: Sözlü Sınav, Performans Değerlendirmesi |
| 17 | Yarıyıl Sonu Sınavları | İlgili makalelerin çalışılması | Ölçme Yöntemleri: Sözlü Sınav, Performans Değerlendirmesi |
Öğrenci İş Yükü - AKTS
| Çalışmalar | Sayısı | Süresi (Saat) | İş Yükü (Saat) |
|---|---|---|---|
| Ders ile İlgili Çalışmalar | |||
| Ders (Sınav haftaları dahil değildir) | 14 | 3 | 42 |
| Sınıf Dışı Ders Çalışma (Ön çalışma, pekiştirme) | 14 | 5 | 70 |
| Değerlendirmeler ile İlgili Çalışmalar | |||
| Ödev, Proje, Diğer | 1 | 5 | 5 |
| Ara Sınavlar (Yazılı, Sözlü, vs.) | 1 | 15 | 15 |
| Yarıyıl/Yıl Sonu/Final Sınavı | 1 | 30 | 30 |
| Toplam İş Yükü (Saat) | 162 | ||
| Toplam İş Yükü / 25 (s) | 6,48 | ||
| AKTS | 6 AKTS | ||