TÜRKÇE
ENGLISH
Genel Bilgi
| Kod | TİB805 |
| Ad | Mukayeseli Fıkıh Usulü |
| Dönem | 2024-2025 Eğitim-Öğretim Yılı |
| Dönem | Güz |
| Süre (T+U) | 3-0 (T-U) (17 Hafta) |
| AKTS | 6 AKTS |
| Yerel Kredi | 3 Yerel Kredi |
| Eğitim Dil | Türkçe |
| Seviye | Doktora Dersi |
| Tür | Normal |
| Öğretim Şekli | Yüz Yüze Öğretim |
| Bilgi Paketi Koordinatörü | Prof. Dr. NASİ ASLAN |
| Dersin Öğretim Elemanı |
Güncel dönem ders programı henüz yapılmamıştır. |
Dersin Amacı / Hedefi
Mütekellimin ve hanefi metodunun mukayesesi.
Dersin İçeriği
Fıkıh Usulüne dair ana konuları karşılaştırmalı olarak ele alınması.
Dersin Ön Koşulu
Yok
Kaynaklar
Zekiyüddin Şaban, Fıkıh Usulü
Notlar
Yunus Apaydın, Fıkıh usulü/Sahih anlam
Dersin Öğrenme Çıktıları
| Sıra | Dersin Öğrenme Çıktıları |
|---|---|
| ÖÇ01 | Dinî ilimler alanında temel bilgileri, kavramları, görüşleri ve tarihsel süreçleri özümser. |
| ÖÇ02 | İslâm dininin temel kaynaklarından yararlanır ve günümüz için geçerli yorumlar yapar. |
| ÖÇ03 | Bilimsel araştırma yöntem ve tekniklerini uygular. |
| ÖÇ04 | İslam Hukuku usulüne dair mukayeseli bir yaklaşım nosyonu edinir. |
Program Öğrenme Çıktıları ile İlişkisi
| Sıra | Tür | Program Öğrenme Çıktıları | Duzey |
|---|---|---|---|
| PÖÇ01 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | İlgili alanda bilimsel bilgi oluşturacak veri toplama, literatür inceleme ve analiz yapma becerisini kazanmak | 3 |
| PÖÇ02 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Bilimsel araştırma sürecine ilişkin yöntem bilgi ve becerisinde ustalaşmış olmak | 2 |
| PÖÇ03 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Bilimsel çalışmalarında kuramsal, yöntemsel ve uygulama bağlamında en az bir alanda katkı sağlama becerisini kazanmak | 4 |
| PÖÇ04 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Eleştirel bir değerlendirme ve sentez yapma yeterliliği kazanmak | 4 |
| PÖÇ05 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Yeniliklere ve yeni fikirlere açık olma ve yeni fikirler üretebilme becerisi kazanmak | |
| PÖÇ06 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Disiplinler arası çalışabilme becerisine sahip olmak ve farklı alanlardaki kuram, yöntem ve uygulamaları ilgili alana adapte edebilme becerisi kazanmak | 2 |
| PÖÇ07 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | İlgili alandaki teknolojik gelişmeleri, bilimsel ilerlemeleri ve bilgi teknolojilerini yakından takip etmek | |
| PÖÇ08 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Akademik yazım alışkanlığına katkı sağlayacak alanı ile ilgili yayın yapmak | |
| PÖÇ09 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Uzmanlık alanları ile ilgili olarak ulusal ve uluslar arası çevrelerle iletişim kurabilme becerisi kazanmak | |
| PÖÇ10 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Akademik hayatın gerektirdiği düzeyde davranış ve etik duyarlılığa sahip olmak | 3 |
Haftalık Akış
| Hafta | Konu | Ön Hazırlık | Yöntemler |
|---|---|---|---|
| 1 | GİRİŞ: Ders konusunda genel bilgi. Dersin kaynaklarını ve yöntemini tanıtma. Fıkıh usulünün tanımı, sistematiği, işlevi. Fıkıh usûlünün tedvini ve tedvin yöntemleri. KİTAB: Kaynak kavramı. İslam Hukukunun Kaynakları. Kaynak ve yöntem mahiyetli deliller. Kitâb’ın tanımı ve tanımın izahı. Kitabın genel muhtevası. | İlgili kaynaklardan okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım |
| 2 | KİTAB: Kitabın genel muhtevası. Lâfız-Mâna Bütünlüğü. Dini hükümleri bilmenin yolları SÜNNET: Vahyin kısımları. Sünnetin kaynak değeri. Sünnetin Kısımları. | İlgili kaynaklardan okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 3 | SÜNNET: Haber teorisi. Âhad haberin kabul şartları. Zâhir ve bâtın inkıtâ’ İCMÂ: İcmâın tanımı ve mahiyeti. İcmâın rüknü, şartı ve icmâ ehliyeti. | İlgili kaynaklardan okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 4 | İCMÂ: İcmâın senedi, mertebeleri, hükmü, türleri, kaynak değeri, deliller hiyerarşisindeki yeri ve günümüzdeki işlevi Öncekilerin Şerati, Sahabe Sözü, Medine Ehli’nin Ameli | İlgili kaynaklardan okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 5 | KIYAS : Kıyasın gerekliliği, tanımı, rükünleri, kaynak değeri ve şartları. İSTİHSAN: İstihsan düşüncesi. İstihsanın tanımı, kaynak değeri, çeşitleri. | İlgili kaynaklardan okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 6 | ISTISLAH ve ISTISHÂB HÂKİM: Hüküm konusunun sistematiği. İslâm hukukunda hâkim kimdir/Aklın teşrideki yeri. Araç olarak aklın kullanımı (Tefakkuh, re’y, ictihâd, ,kıyâs, istihsân, makâsıd) | İlgili kaynaklardan okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 7 | HÜKÜM VE HÜKMÜN KISIMLARI1: Hükmün tanımı ve izahı. Hükmün kısımları/Teklifî hüküm/Vacib’in Türleri HÜKÜM VE HÜKMÜN KISIMLARI: Azimet-ruhsat; Edâ-kazâ. Hükmün kısımları/Vaz’î hüküm | İlgili kaynaklardan okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 8 | Ara Sınavlar | - yok | Ölçme Yöntemleri: Yazılı Sınav |
| 9 | MAHKÛM FÎH VE MAHKÛM ALEYH: Mahkûm aleyhin tanımı. Teklif ve ehliyet kavramları. Ehliyet aşamaları. Ehliyet arızaları. Mahkûm fîhin tanımı ve şartları | İlgili kaynaklardan okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım |
| 10 | ELFÂZ BAHİSLERİ: HÂSS LÂFIZ: Konunun sistematikteki yeri. Hanefi elfaz taksimi. Hâss lâfzın tanımı, çeşitleri, hükmü. Örnekler. ELFÂZ BAHİSLERİ: EMİR-NEHİY1: Emrin tanımı, mucebi, delaleti, edâ-kazâ, Edâ çeşitleri, Kazâ çeşitleri. | İlgili kaynaklardan okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 11 | ELFÂZ BAHİSLERİ: EMİR-NEHİY2: Husn-kubh (hâkim bahsinde de geçti), Nehyin tanımı, türleri, ELFÂZ BAHİSLERİ: ÂMM LÂFIZ VE ÂMMIN TAHSİSİ: Âmm’ın tanımı, hükmü. Örnekler. Âmm lâfzın tahsisi. | İlgili kaynaklardan okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 12 | MÂNAYA DELÂLETİNİN AÇIKLIĞI BAKIMINDAN LÂFIZLAR: Zâhir, nass, müfesser ve muhkem lâfızlar. MÂNAYA DELÂLETİNİN KAPALILIĞI BAKIMINDAN LÂFIZLAR: Hafî, müşkil, mücmel, müteşabih lâfızlar. | İlgili kaynaklardan okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 13 | KULLANIMI BAKIMINDAN LÂFIZLAR DELÂLET BAKIMINDAN LÂFIZLAR: Hakikat, mecaz, sarih ve kinâye lâfızlar DELÂLETİ BAKIMINDAN LÂFIZLAR: İbârenin delâleti, işaretin delâleti, delâletin delâleti, iktizânın delâleti. | İlgili kaynaklardan okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 14 | BEYÂN TEORİSİ | İlgili kaynaklardan okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 15 | TEARUZ VE TERCİH | İlgili kaynaklardan okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 16 | Yarıyıl Sonu Sınavları | İlgili kaynaklardan okuma | Ölçme Yöntemleri: Yazılı Sınav |
| 17 | Yarıyıl Sonu Sınavları | - yok | Ölçme Yöntemleri: Yazılı Sınav |
Öğrenci İş Yükü - AKTS
| Çalışmalar | Sayısı | Süresi (Saat) | İş Yükü (Saat) |
|---|---|---|---|
| Ders ile İlgili Çalışmalar | |||
| Ders (Sınav haftaları dahil değildir) | 14 | 3 | 42 |
| Sınıf Dışı Ders Çalışma (Ön çalışma, pekiştirme) | 14 | 5 | 70 |
| Değerlendirmeler ile İlgili Çalışmalar | |||
| Ödev, Proje, Diğer | 0 | 0 | 0 |
| Ara Sınavlar (Yazılı, Sözlü, vs.) | 1 | 15 | 15 |
| Yarıyıl/Yıl Sonu/Final Sınavı | 1 | 30 | 30 |
| Toplam İş Yükü (Saat) | 157 | ||
| Toplam İş Yükü / 25 (s) | 6,28 | ||
| AKTS | 6 AKTS | ||