TÜRKÇE
ENGLISH
Genel Bilgi
| Kod | TİB787 |
| Ad | İslam Düşüncesinde Rasyonalite Sorunsalı |
| Dönem | 2024-2025 Eğitim-Öğretim Yılı |
| Yarıyıl | . Yarıyıl |
| Süre (T+U) | 3-0 (T-U) (17 Hafta) |
| AKTS | 6 AKTS |
| Yerel Kredi | 3 Yerel Kredi |
| Eğitim Dil | Türkçe |
| Seviye | Yüksek Lisans Dersi |
| Tür | Normal |
| Öğretim Şekli | Yüz Yüze Öğretim |
| Bilgi Paketi Koordinatörü | Prof. Dr. İSMAİL ŞIK |
Dersin Amacı / Hedefi
Dini düşünceyi oluşturan temel aktörlerden ikisi olan kelam ve felsefenin yapısı ve iki disiplin arasındaki ilişki hakkında bilgi vermek ve bu düşünceler hakkında özgün bakış açıları geliştirmek.
Dersin İçeriği
1 Kelâm ve Felsefenin Ortak Konuları. 2 Felsefe Reddiyelerine Giriş. 3 Felsefenin Eşarî Bakış Açısıyla Eleştirisi. 4 Gazzâlî ve Tehâfütü’l-Felâsife’si. 5 Şehristânî ve Musarâtü’l-Felâsife’si. 6 Felsefe’nin Mutezilî Bakış Açısıyla Eleştirisi. 7 İbnü’l-Melâhimî ve Tuhfetü’l-Mütekellimîn’i. 8 Osmanlı Kelâmında Felsefe Eleştirisi. 9 Osmanlı Tehâfüt Literatürü. 10 Felsefenin Tanrı Anlayışının Eleştirisi. 11 Felsefenin Âlem Anlayışının Eleştirisi. 12 Felsefenin Nübüvvet Anlayışının Eleştirisi. 13 Felsefenin Meâd Anlayışının Eleştirisi. 14 Felsefenin İnsan Anlayışının Eleştirisi.
Dersin Ön Koşulu
Bir problemin çözümüne yönelik araştırma ve yorumlama kabiliyetinin geliştirilmesi Alan bilgisi edinimi Alanında bilimsel yeterlilik Analitik düşünme yeteneği kazanmak ve gerekli alt yapının sağlanması
Kaynaklar
1. Gazzâlî, Tehâfütü’l-Felâsife, İstanbul, 2005. 2. Orhan Şener Koloğlu, Mutezile’nin Felsefe Eleştirisi, Bursa 2011. 3. Şehristânî, Musarâtü’l-Felâsife, Londra, 2001. 4. İbnü’l-Melâhimî, Tuhfetü’l-Mütekellimîn fi’r-Redd ale’l-Felâsife, Tahran, 2008. 5. Gürbüz Deniz, Kelâm-Felsefe Tartışmaları, Ankara, 2009. 6. Ahmet Arslan, Kemal Paşazâde’nin Tehâfüt Haşiyesi’nin Tahlili, Ankara, 1987. 7. Abdürrahim Güzel, Karabağî ve Tehâfüt’ü, Ankara, 1991. 8. Fatih Toktaş, İslâm Düşüncesinde Felsefe Eleştirileri, İstanbul, 2004.
Notlar
1. Gazzâlî, Tehâfütü’l-Felâsife, İstanbul, 2005. 2. Orhan Şener Koloğlu, Mutezile’nin Felsefe Eleştirisi, Bursa 2011. 3. Şehristânî, Musarâtü’l-Felâsife, Londra, 2001. 4. İbnü’l-Melâhimî, Tuhfetü’l-Mütekellimîn fi’r-Redd ale’l-Felâsife, Tahran, 2008. 5. Gürbüz Deniz, Kelâm-Felsefe Tartışmaları, Ankara, 2009. 6. Ahmet Arslan, Kemal Paşazâde’nin Tehâfüt Haşiyesi’nin Tahlili, Ankara, 1987. 7. Abdürrahim Güzel, Karabağî ve Tehâfüt’ü, Ankara, 1991. 8. Fatih Toktaş, İslâm Düşüncesinde Felsefe Eleştirileri, İstanbul, 2004.
Dersin Öğrenme Çıktıları
| Sıra | Dersin Öğrenme Çıktıları |
|---|---|
| ÖÇ01 | Dini düşüncenin genel yapısını kavrayabilme.; |
| ÖÇ02 | Dinin anlaşılmasında akılcı yaklaşımları kavrayabilme.; |
| ÖÇ03 | Dini düşüncede farklı yaklaşımları analiz edebilme.; |
| ÖÇ04 | Dini düşüncede farklı yaklaşımları sentezleyebilme.; |
| ÖÇ05 | Dini düşüncede apolojik yaklaşımlar geliştirebilme.; |
| ÖÇ06 | Kaynaklardan bütüncül ve tutarlı çıkarımlar yapabilme.; |
| ÖÇ07 | Farklı disiplinleri ortak kavramlar etrafında sentezleyebilme.; |
| ÖÇ08 | İleri teolojik tartışmalar yapabilme.; |
| ÖÇ09 | Kelam-felsefe ilişkisi üzerine bilgi üreterek bunları paylaşabilme.; |
| ÖÇ10 | Kelam-felsefe ilişkisi hakkında özgün çalışmalar ve araştırmalar yapabilme.; |
Program Öğrenme Çıktıları ile İlişkisi
| Sıra | Tür | Program Öğrenme Çıktıları | Duzey |
|---|---|---|---|
| PÖÇ01 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | İslami ilimlerin tarihi gelişimi, metotları, kavramları ve kaynaklarını bilir, bunlar arasındaki farkları ve benzerlikleri karşılaştırır. | 2 |
| PÖÇ02 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | İslam düşünce tarihinde kelam, tasavvuf, İslam mezhepleri, İslam hukuku, tefsir ve hadis alanında ortaya çıkan ekollerin doğuşu, teşekkül süreci, temel görüşleri, kaynakların ve İslam düşüncesine katkılarını bilir | |
| PÖÇ03 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | İslami ilimler sahasında ortaya konulan tarihsel tecrübe ve bilimsel birikimi sorgular, tasnif eder, güncel meselelerin çözümünde bundan yararlanır | 1 |
| PÖÇ04 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Günümüz ihtiyaçları doğrultusunda temel dinî problemlere çözüm üretebilme becerisi kazanır | |
| PÖÇ05 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Temel İslam bilimleri alanında bilimsel yöntem ve teknikleri kullanarak araştırma yapabilme becerisi kazanır | |
| PÖÇ06 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Temel dini metinleri okuma açıklama ve yorumlama becerisine sahip olur | 1 |
| PÖÇ07 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Temel Din bilimleriyle ilgili ulusal ve uluslar arası çalışmaları takip etme, anlama becerisine sahip olur | |
| PÖÇ08 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Alanıyla ilgili bilimsel bir zihniyete sahip olur | 3 |
| PÖÇ09 | Beceriler - Bilişsel, Uygulamalı | Alanıyla ilgili kaynakları kullanabilecek ve elde ettiği bilgileri paylaşabilecek düzeyde yabancı dil bilir | |
| PÖÇ10 | Yetkinlikler - Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği | Mesleki alanını ilgilendiren resmi ve özel kurumlarla işbirliği içersinde çalışır | |
| PÖÇ11 | Yetkinlikler - Öğrenme Yetkinliği | İlahiyat alanında bilimsel bilgi üretir. Elde ettiği temel dini bilgileri eleştirel bir yaklaşımla değerlendirir | 2 |
| PÖÇ12 | Yetkinlikler - Öğrenme Yetkinliği | Alanıyla ilgili toplumsal ihtiyaç ve problemlere çözüm üretebilecek araştırmalar yapar | |
| PÖÇ13 | Yetkinlikler - Öğrenme Yetkinliği | Temel İslam Bilimleri alanına uygun yöntem teknik materyal ve teknolojik imkânları kullanır | 4 |
Haftalık Akış
| Hafta | Konu | Ön Hazırlık | Yöntemler |
|---|---|---|---|
| 1 | Kelâm ve Felsefenin Ortak Konuları. | kelam ve felsefe konularını analiz etme | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 2 | Felsefe Reddiyelerine Giriş. | felsefeye yapılan eleştirilere değinme | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Tartışma |
| 3 | Felsefenin Eşarî Bakış Açısıyla Eleştirisi. | ilgili makaleleri okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Tartışma |
| 4 | Gazzâlî ve Tehâfütü’l-Felâsife’si. | eserleri analiz etme | Öğretim Yöntemleri: Soru-Cevap, Tartışma |
| 5 | Şehristânî ve Musarâtü’l-Felâsife’si. | Şehristani'nin düşüncelerine giriş yapma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım |
| 6 | Felsefe’nin Mutezilî Bakış Açısıyla Eleştirisi. | Mutezili Anlayışın incelenmesi | Öğretim Yöntemleri: Tartışma, Soru-Cevap |
| 7 | İbnü’l-Melâhimî ve Tuhfetü’l-Mütekellimîn’i. | Eser ve şahıs hakkında ön bilgi verme | Öğretim Yöntemleri: Tartışma |
| 8 | Vize Sınavları | sınav | Ölçme Yöntemleri: Ödev |
| 9 | Osmanlı Kelâmında Felsefe Eleştirisi. | Osmanlı Düşünce yapısının analizi | Öğretim Yöntemleri: Soru-Cevap, Tartışma |
| 10 | Osmanlı Tehâfüt Literatürü. | Osmanlı da Eleştiri Kültürüne giriş | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 11 | Felsefenin Tanrı Anlayışının Eleştirisi. | Tanrı anlayışları hakkında değerlendirmeler | Öğretim Yöntemleri: Soru-Cevap, Tartışma |
| 12 | Felsefenin Âlem Anlayışının Eleştirisi. | Alem hakkında okuma yapma | Öğretim Yöntemleri: Soru-Cevap, Tartışma |
| 13 | Felsefenin Nübüvvet Anlayışının Eleştirisi. | Nübüvvet hakkında makale okumaları | Öğretim Yöntemleri: Tartışma |
| 14 | Felsefenin Meâd Anlayışının Eleştirisi. | Ahiret hakkında eser tespiti | Öğretim Yöntemleri: Soru-Cevap |
| 15 | Felsefenin İnsan Anlayışının Eleştirisi. | İnsan hakkında eleştirel düşünme | Öğretim Yöntemleri: Soru-Cevap, Tartışma |
| 16 | Final Sınavları | sınav | Ölçme Yöntemleri: Ödev |
| 17 | Final Sınavları | sınav | Ölçme Yöntemleri: Ödev |
Öğrenci İş Yükü - AKTS
| Çalışmalar | Sayısı | Süresi (Saat) | İş Yükü (Saat) |
|---|---|---|---|
| Ders ile İlgili Çalışmalar | |||
| Ders (Sınav haftaları dahil değildir) | 14 | 3 | 42 |
| Sınıf Dışı Ders Çalışma (Ön çalışma, pekiştirme) | 14 | 5 | 70 |
| Değerlendirmeler ile İlgili Çalışmalar | |||
| Ödev, Proje, Diğer | 0 | 0 | 0 |
| Ara Sınavlar (Yazılı, Sözlü, vs.) | 1 | 15 | 15 |
| Yarıyıl/Yıl Sonu/Final Sınavı | 1 | 30 | 30 |
| Toplam İş Yükü (Saat) | 157 | ||
| Toplam İş Yükü / 25 (s) | 6,28 | ||
| AKTS | 6 AKTS | ||