TÜRKÇE
ENGLISH
Genel Bilgi
| Kod | TRKZ301 |
| Ad | Dilbilimi |
| Dönem | 2024-2025 Eğitim-Öğretim Yılı |
| Yarıyıl | 5. Yarıyıl |
| Süre (T+U) | 2-0 (T-U) (17 Hafta) |
| AKTS | 2 AKTS |
| Yerel Kredi | 2 Yerel Kredi |
| Eğitim Dil | Türkçe |
| Seviye | Lisans Dersi |
| Tür | Normal |
| Öğretim Şekli | Yüz Yüze Öğretim |
| Bilgi Paketi Koordinatörü | Dr. Öğr. Üyesi BİLAL ERDEM DAĞISTANLIOĞLU |
| Dersin Öğretim Elemanı |
Prof. Dr. ERGÜN SERİNDAĞ
(A Grubu)
(Sor. Öğr. Ele.)
|
Dersin Amacı / Hedefi
Bu dersin amacı Dilbilim alanına giriş yaparak Dilbilimin diğer disiplinlerle ilişkisine dikkat çekmek, dilin işlevlerine ve Dilbilimin altalanlarına ilişkin bilgi sunmaktır.
Dersin İçeriği
Dilbilim kavramı ve dilbilimin temel kavramları. Saussure ve yapısalcılık, Avrupa (Prag dilbilim okulu) ve Amerikan yapısalcılığı, sözcelem kuramları, göstergebilim gibi çeşitli alanların dil incelemeleriyle ilgili yaklaşımlarının tanıtılması. Dilbilim çalışmalarına yön veren önemli kişiliklerin (Martinet, Bloomfield, Harris, Hjelmslev, Chomsky vb.) çalışmalarıyla birlikte ele alınması. Betimsel boyutun yanı sıra dilin kullanımına yönelik edimbilimsel çözümlemelerin de yapılması.
Dersin Ön Koşulu
Yok.
Kaynaklar
Aksan, Doğan (2000), Her Yönüyle Dil- Ana Çizgileriyle Dilbilim ( Üç cilt birlikte 3. baskı), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 439. Demirci, Kerim (2015). Türkoloji için Dilbilim: Konular Kavramlar Teoriler. Anı Yayıncılık. İmer, Kamile vd. (2011). Dilbilim Sözlüğü. Boğaziçi Üniversitesi Yayınları. Kerimoğlu, Caner (2016). Genel Dilbilime Giriş. Pegem Akademi Yayıncılık. Kıran, Zeynel ve Eziler Kıran, Ayşe (2013). Dilbilime Giriş. Seçkin Yayıncılık. Uzun, N. Engin (1998), Dilbilgisinin Temel Kavramları- Türkçe Üzerine Tartışmalar, Ankara. Vardar, Berke (2001), Dilbilimin Temel Kavram ve İlkeleri, İstanbul: Multilingual. Vardar, Berke (2002), Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Multilingual.
Notlar
Aksan, Doğan (2000), Her Yönüyle Dil- Ana Çizgileriyle Dilbilim ( Üç cilt birlikte 3. baskı), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 439. Demirci, Kerim (2015). Türkoloji için Dilbilim: Konular Kavramlar Teoriler. Anı Yayıncılık. İmer, Kamile vd. (2011). Dilbilim Sözlüğü. Boğaziçi Üniversitesi Yayınları. Kerimoğlu, Caner (2016). Genel Dilbilime Giriş. Pegem Akademi Yayıncılık. Kıran, Zeynel ve Eziler Kıran, Ayşe (2013). Dilbilime Giriş. Seçkin Yayıncılık. Uzun, N. Engin (1998), Dilbilgisinin Temel Kavramları- Türkçe Üzerine Tartışmalar, Ankara. Vardar, Berke (2001), Dilbilimin Temel Kavram ve İlkeleri, İstanbul: Multilingual. Vardar, Berke (2002), Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Multilingual.
Dersin Öğrenme Çıktıları
| Sıra | Dersin Öğrenme Çıktıları |
|---|---|
| ÖÇ01 | Dilbilimini konu ve kapsam olarak özetler. |
| ÖÇ02 | Dilbilimin alt dallarını listeler. |
| ÖÇ03 | Dilbilimin diğer disiplinlerle olan ilişkisini açıklar, bu ilişkiler arasında karşılaştırma yapar. |
| ÖÇ04 | Dilin temel düzeylerinden Sesbilgisi ve Sesbilimi ve bunların inceleme alanlarını karşılaştırarak açıklar. |
| ÖÇ05 | Dilin temel düzeylerinden Biçimbilimi ve inceleme alanlarını açıklar. |
| ÖÇ06 | Dilin temel düzeylerinden Sözdizimi ve inceleme alanlarını açıklar. |
| ÖÇ07 | Dilin temel düzeylerinden Anlambilim ile Edimbilimi ve bunların inceleme alanlarını açıklar. |
| ÖÇ08 | Göstergebiliminin temel kavram ve ilkelerini yorumlar. |
| ÖÇ09 | Dilbilimsel metin çözümlemesi yapar. |
Program Öğrenme Çıktıları ile İlişkisi
| Sıra | Tür | Program Öğrenme Çıktıları | Duzey |
|---|---|---|---|
| PÖÇ01 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Dil eğitiminin temel kavram ve terimlerini açıklar. | |
| PÖÇ02 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Edebiyatın temel kavramlarını, Türk ve dünya edebiyatının başlıca yazar ve eserlerini bilir. | |
| PÖÇ03 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Türkçenin anlama (dinleme ve okuma) ve anlatma (konuşma ve yazma) becerilerini; bilişsel, duyuşsal ve psikomotor yönüyle bilir. | |
| PÖÇ04 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Dil becerilerinin geliştirilmesinde dil bilgisi ve dil bilimin yeri ve önemini belirler. | 4 |
| PÖÇ05 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Türkçe öğretimi ile ilgili öğretim programları, öğretim strateji, yöntem ve teknikleri ile ölçme ve değerlendirme bilgisine sahiptir. | |
| PÖÇ06 | Yetkinlikler - Alana Özgü Yetkinlik | Türk dilinin dünya dilleri arasındaki yerini, Türkçenin tarihî gelişimini ve bu gelişime bağlı olarak yaşanan değişimleri inceler. | 3 |
| PÖÇ07 | Yetkinlikler - Alana Özgü Yetkinlik | Türkçe dil bilgisini (ses, şekil, yapı, anlam, köken, söz dizimi vb.) tüm alanlarıyla ayırt eder. | 4 |
| PÖÇ08 | Beceriler - Bilişsel, Uygulamalı | Öğrencinin gereksinimine uygun Türkçeye ilişkin materyal geliştirir ve etkinlik tasarlar. | 2 |
| PÖÇ09 | Yetkinlikler - Alana Özgü Yetkinlik | Tüm dil becerilerini (okuma, yazma, dinleme, konuşma) geliştirmeye yönelik yöntem ve teknikleri kuramsal ve uygulamalı olarak gerçekleştirir. | |
| PÖÇ10 | Yetkinlikler - Alana Özgü Yetkinlik | Türkçe dersi öğretim programlarını ve Türkçe öğretiminde kullanılan materyalleri (Türkçe ders kitapları, görsel ve basılı malzemeler, maketler vb.) çok yönlü (biçim, içerik vb.) ve eleştirel bir bakış açısıyla inceler. | |
| PÖÇ11 | Yetkinlikler - Alana Özgü Yetkinlik | Ana dili Türkçe olanlara, yabancılara, Türk soylulara ve iki dilli Türk çocuklarına Türkçe öğretiminin benzerlik ve farklılıklarını ayırt eder. | |
| PÖÇ12 | Bilgi - Kuramsal, Olgusal | Arap alfabesiyle yazılı Türkçe metinleri okur. | |
| PÖÇ13 | Yetkinlikler - Alana Özgü Yetkinlik | Soyut işlemler dönemine geçiş yapmış öğrencilerin dil öğrenme durumlarını ve okudukları kaynakları değerlendirir. | |
| PÖÇ14 | Yetkinlikler - İletişim ve Sosyal Yetkinlik | Türkçeyi sözlü ve yazılı iletişimde iyi ve doğru olarak kullanır. | 2 |
| PÖÇ15 | Yetkinlikler - Alana Özgü Yetkinlik | Türkçe öğretiminde başvurulan mevcut ve yeni yaklaşım, yöntem, teknik ve stratejileri kullanır. | |
| PÖÇ16 | Yetkinlikler - Alana Özgü Yetkinlik | Türkçe öğretimine ilişkin kazandığı bilgi ve becerileri, okullarda gözlem ve uygulama boyutlarıyla ortaya koyar. | |
| PÖÇ17 | Yetkinlikler - Alana Özgü Yetkinlik | Öğretmenlik mesleğinin gerektirdiği bilgi ve becerileri Türkçe öğretmenliğine uyarlar. | 2 |
| PÖÇ18 | Yetkinlikler - İletişim ve Sosyal Yetkinlik | Etkili iletişimin ögeleri olan empati, aktif dinleme, ben dili kullanımı ve çatışma çözme becerilerini vb. verimli bir şekilde gerçekleştirir. | |
| PÖÇ19 | Beceriler - Bilişsel, Uygulamalı | Öğrencilerin seviyelerine uygun edebî ve öğretici metinleri Türk ve dünya edebiyatı ürünlerinden seçer. | |
| PÖÇ20 | Yetkinlikler - İletişim ve Sosyal Yetkinlik | Türkçe ve yabancı dilde bilişim ve iletişim teknolojilerini etkin olarak kullanır. | |
| PÖÇ21 | Beceriler - Bilişsel, Uygulamalı | Türkçe öğretimiyle ilgili sorunları tanımlar, olay ve olguları kavramsallaştırır, bilimsel yöntem ve tekniklerle inceler, verileri yorumlar ve araştırmalara dayalı çözüm önerileri geliştirir. | |
| PÖÇ22 | Beceriler - Bilişsel, Uygulamalı | Öğrencilerin dil kazanımlarını farklı yöntemler kullanarak çok yönlü değerlendirir. | |
| PÖÇ23 | Yetkinlikler - Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği | Uygulamalarda, bireysel ve grup çalışmalarında, karmaşık sorunları çözmek için sorumluluk alır ve aldığı görevi etkin bir şekilde yerine getirir. |
Haftalık Akış
| Hafta | Konu | Ön Hazırlık | Yöntemler |
|---|---|---|---|
| 1 | Dilbilim nedir Dilbilimin Tanımı ve Yöntemsel İlkeleri, Dilbilimin Kuruluşu ve Gelişimi, Saussure Sonrası Dilbilim | İlgili kaynakları okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 2 | Eşsüremli (Betimleyici) ve Artsüremli (Tarihsel) Dilbilim Genel ve Özel Dilbilim, Kuramsal ve Uygulamalı Dilbilim | İlgili kaynakları okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 3 | Dilbilim in diğer bilim dalları ile ilişkisi 1: Edebiyat, Psikoloji, Mantık, Felsefe, Antropoloji, Coğrafya | İlgili kaynakları okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 4 | Dilbilim in diğer bilim dalları ile ilişkisi 2: Fizyoloji, Nöroloji, Biyofizik, Biliş, Yapay Zeka, Bilişsel Psikoloji, Zihinsel İşlemleme Kavramları | İlgili kaynakları okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 5 | Dilbilim in diğer bilim dalları ile ilişkisi 3: Matematik, İstatistik, Bilgisayar Bilimleri, Fizik, Sibernetik, Teknoloji | İlgili kaynakları okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 6 | Dil ve Düşünce, Dil ve Zihin Dilin Semiyotik İçeriği | İlgili kaynakları okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 7 | Dil ve Toplum, Dilsel Topluluklar, Dilsel Değişkeler | İlgili kaynakları okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 8 | Ara Sınav | Sınav | Ölçme Yöntemleri: Yazılı Sınav |
| 9 | Dilbilim in Dalları: Sesbilim: Tanımı, uygulama alanları ve alt dalları Sesbilgisi: Tanımı, uygulama alanları ve alt dalları | İlgili kaynakları okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 10 | Biçimbilim: Tanımı, Biçimbilim de temel kavramlar | İlgili kaynakları okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 11 | Sözdizim: Tanımı, Sözdizimde yaklaşımlar ve kuramlar | İlgili kaynakları okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 12 | Anlambilim: Tanımı, uygulama alanları ve alt dalları | İlgili kaynakları okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 13 | Edimbilim: Tanımı, uygulama alanları ve alt dalları | İlgili kaynakları okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 14 | Metindilbilim | İlgili kaynakları okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 15 | Dilbilimsel metin çözümlemesi | İlgili kaynakları okuma | Öğretim Yöntemleri: Anlatım, Soru-Cevap |
| 16 | Yarıyıl Sonu Sınavları | Sınav | Ölçme Yöntemleri: Yazılı Sınav |
| 17 | Yarıyıl Sonu Sınavları | Sınav | Ölçme Yöntemleri: Yazılı Sınav |
Öğrenci İş Yükü - AKTS
| Çalışmalar | Sayısı | Süresi (Saat) | İş Yükü (Saat) |
|---|---|---|---|
| Ders ile İlgili Çalışmalar | |||
| Ders (Sınav haftaları dahil değildir) | 14 | 2 | 28 |
| Sınıf Dışı Ders Çalışma (Ön çalışma, pekiştirme) | 14 | 1 | 14 |
| Değerlendirmeler ile İlgili Çalışmalar | |||
| Ödev, Proje, Diğer | 0 | 0 | 0 |
| Ara Sınavlar (Yazılı, Sözlü, vs.) | 1 | 4 | 4 |
| Yarıyıl/Yıl Sonu/Final Sınavı | 1 | 8 | 8 |
| Toplam İş Yükü (Saat) | 54 | ||
| Toplam İş Yükü / 25 (s) | 2,16 | ||
| AKTS | 2 AKTS | ||